Alle informele zorg echt benutten

Wat als iedereen die de onderbezette ouderenzorg kan ontlasten, daadwerkelijk effectief kan worden ingezet: familie, naasten, vrijwilligers (eventueel vergoed), professionele aanbieders, zelfstandigen? Wat als iedere organisatie ‘informele zorg’ op haar eigen manier kan matchen via een modern platform met lokale groeikracht en zonder winstoogmerk? Wat als de sector zorg en welzijn de kosten voor zo’n platform onderling kan delen? Om deze doelen te realiseren moet je groot denken en klein beginnen. Wijzelf is al gestart.

De belofte van informele zorg wordt nog niet ingelost

Hoewel 1 op de 6 werkende Nederlanders werkt in de sector zorg en welzijn is dat lang niet genoeg om aan alle zorgvraag te voldoen. Er is een structureel tekort aan voldoende opgeleid zorgpersoneel. Met een dubbele vergrijzing in aantocht zal dat tekort alleen maar nijpender worden. Het is dan ook onvermijdelijk dat - nu en straks - niet alle zorg die ouderen nodig hebben nog geleverd kan worden door gereguleerde zorgaanbieders. 

Informele zorg - alle zorg en ondersteuning die niet geleverd wordt door een gereguleerde zorginstelling - moet dit gat voor een deel gaan vullen. Denk aan een betrouwbaar iemand zonder BIG-registratie die zorg aan huis levert, een familielid dat een deel van de zorgtaken overneemt, of vrijwilligers die vanuit hun roeping een steentje bijdragen. Het is niet moeilijk om de potentie te zien van informele zorg als deeloplossing om de zorgkloof te dichten.

Toch valt het in de praktijk niet mee om “gewone” zorg in te wisselen voor informele zorg. Hoe weet je als oudere welke opties er allemaal bestaan - in het vertrouwde zorgsysteem en daarbuiten? Hoe blijf je als mantelzorger overeind in je drukke bestaan? Hoe kun je als zorginstelling vrijwilligers op een duurzame manier aan je binden? Hoe verleid je jonge mensen om actief te worden als vrijwilliger? Wat als zij daar een beloning voor willen?

Op weg naar het echt benutten van informele zorg als deeloplossing van de zorgkloof zijn twee inzichten van groot belang. 

We moeten weer leren omkijken naar elkaar

Het eerste inzicht is dat naar elkaar omkijken, niet vanzelf gaat. We zijn in een sterk geïndividualiseerde samenleving terecht gekomen waarin een groot beroep is gedaan op ieders eigen verantwoordelijkheid. Nederlanders beginnen te beseffen dat die individualisering is doorgeslagen en dat het goed is om ook naar de gezamenlijkheid te kijken. Vrijheid in gezamenlijkheid is echter een groeiproces waarin mensen meegenomen moeten worden. Op een moderne manier, zonder spruitjeslucht.

Als steeds meer mensen aangezet worden tot betekenisvolle actie (iets voor een ander doen omdat het voor hen zelf ook prettig voelt), dan wordt de “markt” voor informele zorg veel groter dan nu. Het woord “markt” is bewust gekozen. Niet vanuit neoliberaal gedachtegoed, maar vanuit het besef dat moderne platformen dé manier zijn om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Ook in informele zorg. Platformen verlagen drempels en kosten, en stellen mensen daardoor in staat om direct met elkaar iets uit te wisselen. Met een digitale laag versterken ze bestaande markten én ontginnen nieuwe.

Informele zorg moet de versnippering voorbij

Wij zien vele initiatieven om vraag en aanbod in informele zorg bij elkaar te brengen. Sociale marktplaatsen, appgroepjes, vrijwilligersbanken. De impact is echter beperkt: er worden weinig matches gemaakt. Dat komt door het tweede inzicht: de aanpak in matching van informele zorg is versnipperd en vertrekt vanuit onvoldoende besef van de werkende mechanismen achter een platform.

Beschikbaar budget wordt geregeld niet slim genoeg besteed. Er wordt bijvoorbeeld meteen geïnvesteerd in techniek, er wordt een brede marketingcampagne gevoerd, en daarna moet het initiatief zichzelf bedruipen. De gedachte is dat het vanzelf storm gaat lopen. Doordat al het geld is opgegaan aan techniek en marketing, is er geen geld meer over om service te bieden aan de eerste gebruikers. Terwijl hun positieve ervaringen juist zo’n belangrijk zaadje zijn voor verdere groei! Vanzelf groeien is namelijk een illusie. Je moet blijven werken voor gebruikers die actief worden, graag terugkeren en jouw verhaal gaan doorvertellen. 

Een lokale aanpak is heel belangrijk. Dat beseffen initiatiefnemers meestal wel. Maar ze werken - bewust of onbewust - niet met elkaar samen. In sommige regio’s ontstaan daardoor  zoveel parallelle “marktplaatsen” dat mensen die informele zorg zoeken of willen bieden, niet meer weten welke ze moeten hebben. Of iemand meldt zich maar op alle marktplaatsen tegelijk en ervaart vervolgens overal teleurstelling. Op geen enkele plek zijn namelijk in de praktijk genoeg mensen actief om tot een match te kunnen komen.

Integrator van marktplaatsen voor informele zorg

Om de belofte van informele zorg in te lossen moeten we dus de versnippering voorbij en vanuit platformdenken zoveel mogelijk mensen gaan activeren om hun steentje bij te dragen - vrijwillig of professioneel, betaald en onbetaald. Zodat de kans op een lokale, passende match op informele zorg veel groter wordt. Met een gedeelde “achterkant” en flexibiliteit aan de “voorkant” waarmee elke organisatie op haar eigen manier de match kan maken. En met nieuwe marketingmethodes gericht op duurzame groei.

Dit moderne platform voor informele zorg heet Wijzelf. Een plek waar slimme samenwerking in zorg en welzijn voorop staat, met platform-expertise en marketingkennis. Een idee van MERLINQ dat in de wereld is gezet dankzij ‘launching customer’ Espria Ledenvereniging. Met Wijzelf kunnen we de zorgkloof verkleinen door de markt voor informele zorg zo groot mogelijk te maken, zonder een geldbelust monopolie te creëren.